Mehmet Özay 26.04.2018
9 Mayıs’ta 14. Genel seçimlerin yapılacağı Malezya, önemli bir siyasi değişim ve dönüşüme konu oluyor. Ve bu sürecin son dönemde ortaya çıkan baş aktörlüğünü ise, “emekli siyasetçi” olarak bilinen Dr. Mahathir Muhammed üstlenmiş durumda.
‘93’lük lider yine sahnede
Kimi aydınların 1980’ler ve 1990’lar küresel politikalarına dair geriye doğru yeniden bakışlarında isimlerini zikrettikleri liderler arasında yer alan Dr. Mahathir, öyle ki, yine bu kesimler tarafından artık hayattan elini etiğini çekmekle kalmamış, hatta vefat ettiğine bile düşünülen bir ‘lider’. Bunun anlaşılabilir kılınacak bir yanı varsa o da Dr. Mahathir’in 93 yaşında olmasıdır.
Ancak bu Türkiye’de rastladığımız bu aydın kesiminin 93 yaşındaki Dr. Mahathir’in bugün yeniden Malezye siyasetini yeniden yapılandırmakta olduğunu görememeleri ise, gözlerin tamamıyla Avrupa eksenli politikalara ve dönüşümlere ayarlı olmasından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Tabii bu bu husus bir başka yazının konusu olması dolayısıyla üzerinde durmayacağız.
1996 ekonomi krizi ve Malezya siyaseti
Dr. Mahathir’in bir yüzyıla varan yaşamında halen aktif olarak politikada yer alması kadar, bu politakanın ‘yeniden’ en yapıcı ve dönüştürücü aktörü olmasıyla akademik çalışmalara konu olmayı hak ediyor. Yeniden diyoruz, çünkü 1996 yılında Güneydoğu Asya Ülkeler Topluluğu yani ASEAN’da yaşanan ekonomik krizin ardından, ülkede yaşananlar düne yani, 2015 yılı sonu ve 2016 yılı başlarına kadar ülkenin siyasi yüzünde dönüştürücü aktörlük olgusunun Enver İbrahim’le özdeşleştirilmesine yol açmıştı. O günlerde neler olduğuna kısaca değinmekte fayda var…
1996 yılı ASEAN krizinin, bölge ülkeleri gibi ASEAN’ın üçüncü büyük ekonomisi konumundaki Malezya’yı da vurmuştu. Bu süreçte, yüzyıllık iktidar olarak adlandırmayı uygun bulduğum ‘Birleşik Ulusal Malay Organizasyonu’nun (UMNO) omurgasını oluşturduğu Ulusal İttifak hükümetinin başbakanı, yani Dr. Mahathir ile başbakan yardımcısı ve Maliye bakanı Enver İbrahim’in alınacak mali tedbirler konusunda görüş ayrılığı yaşadılar. Enver İbrahim, İslamcı bir kimlikle öne çıkmasına rağmen, tedbirler konusunda adresi IMF olarak gösterirken, Dr. Mahathir buna karşı çıkan bir lider konumunda yer alıyordu. Bu ayrışma, sadece ekonomi alanında alınacak tedbirlerle sınırlı kalmadı.
UMNO’da derin güçler var (mı?)
Mahathir sonrası dönemin UMNO lideri ve başbakanı olacağına kuşku duyulmayan Enver İbrahim, bir anda ‘kara keçi’ ilân edilirken, ekonomi tedbirlerinin ötesinde bir ‘livatalık’ suçlamasıyla siyasal yaşamdan el çektirilmesi süreci devreye girdi. Dr. Mahathir’in bu süreçte birincil konumda olmadığı, kaleme aldığı eserlerinde konuyla ilgili açıklamalarından edinmek mümkün. Kendisine, Enver İbrahim hakkında yapılan “birkaç seferlik” çıkarmalar sonunda ipin kesileceği kesinleşirken, bunun için iki yol ortaya konuluyordu. İlki, her daim bir ‘siyasal ve toplumsal’ sorun olarak ortada mevcut olan ‘yolsuzluk’ suçlamasıydı. İkincisi ise ve de bugün çok daha net anlaşıldığı üzere, İslamcı bir lider hüviyetine sahip Enver İbrahim’i Müslüman Malay kitleler nezdinde gözden düşerecek ‘livatalık’ suçlaması üzerinden yürütülmesiydi.
Bu süreçte, ülke ekonomisinin düzlüğe çıkartılmasında karar farklılaşması anlaşılabilir bir neden olabilir. Ancak özellikle livatalık suçlamasıyla gelen ‘hapis ve politikadan belli süreliğine men’ cezasının neye tekabül ettiğini bir kez daha düşünmek gerekir. Çünkü bu husus, bugün 93. yaşındaki Dr. Mahathir’in o dönem 70’li yaşlarının henüz başındaki Dr. Mahathir’inden farklı bir siyasi duruş içerisinde olduğu yakinen gözlemlenmektedir. 1990’ların sonlarında yaşananlar, UMNO içerisinde “Enversiz bir Malezya politikası” düşüncesini güden çevrenin, -kimi eleştirilere rağmen-, İslamcı bir çizgide, hassasiyette olduğu kabul edilebilecek Enver İbrahim’in şahsında bir siyasi manipülasyonlar parti içi güç süreçlerine müdahaleleri söz konusudur.
1998 yılında partiden ihracı, hapis cezası ve politikadan men edilmesinin ardından, Enver İbrahim’in sadece Müslüman kitleler için değil, ülke genelinde sömürgeci güç İngiltere’nin bıraktığı siyasi ve toplumsal çizgileri ortadan kaldıracak bir siyaset modeline doğru yönelmesi bile son derece anlamlı bir gelişmedir. Ve bu husus, kendi başına bir araştırma konusu olmakla öne çıkmaktadır.
“Dr.” Mahathir teşhisi yeniliyor
Ancak burada, Dr. Mahathir’in Malezya politikasını yeniden yapılaştırıcı bir aktör haline geldiğini ileri sürmem, bu ustanın yani Dr. Mahathir’in çırağı Enver İbrahim’le yeniden benzer bir siyaset kulvarı üzerinde ittifak etmiş olmasına dayanmaktadır. 2016 yılında usta ile çırağın, Enver İbrahim’in çokça çıktığı bir mahkeme duruşması arasında görüşmesiyle başlayan bir süreçten bahsediyoruz. Öyle ki, bu ayaküstü görüşme, 18 yılın ardından gerçekleşmesiyle, sembolik bir önem taşımanın ötesinde, Malezya politikasının yeniden yapılandırılmakta olduğuyla ve bu zemini oluşturmasıyla yakından alâkalıdır.
Dr. Mahathir’in bugün Malezya siyasetini yeniden yapılandırmakta olduğunu ileri sürerken, “yeniden” kelimesine başvurmak onun daha genç bir “doktor” olarak UMNO saflarında siyasete başlamasından itibaren yapıp ettiklerini mercek altına almakla bağlantılıdır.
Bu konuya devam edeceğiz…