AÇE'DE COĞRAFİ KONUM

Açe, Asya kıtasının güneydoğusunda, Hint Adaları veya Doğu Hint Adaları olarak da bilinen adalar ve yarımadaların bulunduğu bir coğrafyada, dünyanın üçüncü büyük adası konumundaki Sumatra Adası’nın kuzey ucunda bulunur.[1]

Açe, Endonezya’nın en batı ucunda kuzeybatıdan güneybatıya doğru uzanır. Sumatra Adası’nın kuzey bölgesine tekabül eden Açe’nin, kuzey kıyılarında Andaman Denizi ve Malaka Boğazı, güneyinde Kuzey Sumatra, batısında Hint Okyanusu, doğu kıyılarında ise Malaka Boğazı ve Kuzey Sumatra yer alır. Kuzey ve Güney Açe arasında Doğu’da Simpang Kiri ve Batı’da Tarniang nehirleri sınır oluşturur.

Açe Eyaleti’nin en büyük şehri ve aynı zamanda, başkenti Banda Açe, Sumatra Adası’nın kuzey ucunda yer alır. Bölgenin diğer önemli şehirleri arasında Sabang, Lhokseumawe, Langsa, Meulaboh, Tapaktuan, Sinkil, Sigli, Simpang Ulim, İdi bulunur.

Açe’de irili ufaklı 119 ada bulunuyor. Bu adalardan dünya çapında meşhur olanı Weh Adası’dır. Ancak bu ada daha çok, merkezi yerleşim yerinin adıyla, yani Sabang olarak bilinmektedir. Weh Adası’nın çevresinde Breueh ve Nasi gibi küçük adalar vardır. Açe’nin batısında ise Simeulue, Tianku, Babi ve Banyak gibi adalar yer alır. [2]

Açe’nin ortasından geçen ve yükseltisi iki bin metreyi bulan Bukit Barisan dağ silsilesi Sumatra Adası’nı tam ortadan keserek adanın doğusuna kadar uzanır. Leuser dağı 3145, Anu Dağı 2750, Abongabong Dağı 2985, Tangga Dağı 2380, Bateemecica Dağı 2140 metredir. Dağlık bölgenin batısı dar ancak yoğun ormanlarla kaplıdır. Dağlardan doğan akarsular geniş düzlüklerde yapılan çeltik tarımına ve diğer tarımsal faaliyetlere hayat verir.[3]

Ekvator çizgisinin sadece iki derece kuzeyinde yer alan Açe eyaleti sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. Bölgenin iklimi, Endonezya’daki genel iklim koşullarıyla benzerlik gösterir. Bu bağlamda, yılın yarısının yağışlı yarısının da kurak geçtiği bir iklimden söz etmek mümkündür. Mart-Ağustos ayları arası kurak, Eylül-Şubat ayları ise yağışlı geçer. Yıllık yağış miktarı 2300 mm’dir. Yılın 123 günü yağışlıdır. Kıyılarda sıcaklık 23 ila 32 derece arasında değişmektedir. Nem oranı ise %65-75 civarındadır.

Yıllık sıcaklık 25 dereceden başlar ve 35-40 dereceye kadar çıkar. Özellikle batı kıyıları oldukça nemli ve neredeyse her gün yağışlıdır. Kimi bölgelerde yıllık yağış oranı 4000 mm’yi bulur. Doğuda ise iklim kuraktır ve yıllık yağış 2000 mm’nin altındadır.

Hint Okyanusu’na dökülen nehirler Krueng Tuenam ve Krueng Wayla’dır. Andaman Denizi’ne ve Malaka Boğazı’na dökülen nehirler ise, Krueng Açe ve Krueng Raya’dır. Nehirlerde 15-20 km içerilere kadar ulaşım yapılabilmektedir.

Takengon yakınlarındaki Laut Tawar Gölü (660 km2) ve Weh Adası’ndaki Aneuk Laot Gölü, Açe eyaletinde bulunan iki büyük göldür. Güney Açe’de ise Laut Bangko Gölü bulunur.

Açe’deki tropik ormanlar, bitki ve hayvan türü bakımından büyük bir çeşitlilik gösterir. Brezilya’dan sonra dünyanın en önemli yağmur ormanları Açe-Sumatra’da bulunuyor. Yoğun tropik ormanlar çeşitli hayvan türlerinin yaşamasına olanak tanır. Su aygırı, geyik, fil, maymun, kuş türleri ve aslan başta gelen hayvan türlerindendir. Ayrıca, bu coğrafyada çok sayıda kelebek türüne de rastlanır. Toplam ormanlık alan 4.130.000 hektardır. Bir başka deyişle kara parçasının %75’ine yakın bölümü ormanlarla kaplıdır. Leuser Ulusal Parkı 84.000 km2alanı ile Güneydoğu Asya’nın en büyük doğal parkıdır. Açe’den 100 km uzaklıktaki park, Kuzey Sumatra’daki Sibayak volkanik dağına kadar uzanır.